اختلالات طیف اوتیسم به نقص عصبی- رشدی گفته می شود که براساس طبقه بندی DSM-5 دارای علائم مختلف از جمله
اختلال در روابط اجتماعی
و ارتباطات و رفتار با شدت های متنوع می باشد.
براساس این طبقه بندی، اختلالات طیف اتیسم اختلالات گسترده ای می باشد
که از سندرم آسپرگر تا اختلال نافذ رشد PDD-NOS را در برمی گیرد.
شیوع این اختلال ۱ نفر در هر ۶۸ نفر در ایالات متحده آمریکا گزارش شده است.
نقایص شایع در اختلالات طیف اوتیسم که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا اعلام شده است, عبارتند از:
• نقص در مشارکت اجتماعی که حداقل دو مورد از موارد زیر در کودک مثبت است:
۱- ناتوانی در استفاده از رفتارهای غیر کلامی مثل ارتباط چشمی، حالت صورت و پوسچر بدنی.
۲-نقص شدید در ایجاد ارتباط با همسالان خود با توجه به محدوده رشد سنی.
۳-فقدان لذت و علاقه مندی در ارتباط با دیگران.
۴-شکست در ارتباطات عاطفی و اجتماعی.
• اختلال در ارتباط که حداقل یک مورد از موارد زیر در کودک دیده می شود:
۱-تاخیر و یا فقدان رشد کلامی، ناتوانی در بیان یک کلمه تا ۲ سالگی و ناتوانی در بیان یک عبارت دو کلمه ای تا ۳ سالگی.
۲-نقص در شروع و تداوم مکالمه با دیگران.
۳-تاخیر در بازی های اجتماعی و یا سمبلیک با توجه به محدوده سنی.
• رفتارها و علایق کلیشه ای و ویژه که حداقل یک مورد از موارد زیر در کودک وجود دارد:
۱-علایق منحصر به فرد و غیرعادی.
۲-عادت به یک روتین غیرعملکردی و خاص.
۳-رفتارهای حرکتی مکرر و کلیشه ای (دست زدن، حرکات چرخشی اندام ها).
۴-شیفتگی مداوم به قسمت های خاصی از اشیا.
گفته می شود که از علل علائم کلینیکی متنوع در این بیماری میتوان به مسائل ژنتیکی اشاره کرد.
افراد با تشخیص اختلالات طیف اتیسم معمولا مشکلات همراه مانند صرع دارند که روند تشخیص و درمان را پیچیده تر می کنند.
برخی از مطالعات بیانگر آن است که این کودکان مشکلاتی در عملکرد حرکتی نیز دارند
و این مسائل ممکن است قبل از مشکلات اجتماعی ظاهر شود.
در مطالعات مختلفی به نقایص موجود در مهارت های حرکتی کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم
(مثل هماهنگی حرکتی، مهارت های حرکتی درشت و ظریف) اشاره شده است .
مهارت های حرکتی شامل تحرک (مثل دویدن، پریدن)،
کنترل اجسام (مثل پرتاب کردن، گرفتن)،
مهارت های حرکتی درشت (مثل هماهنگی، چالاکی، تعادل)
و مهارت های حرکتی ریز( مثل زبردستی) می باشد
که همگی برای درگیر شدن در فعالیت های فیزیکی مربوط به زندگی لازم است.
مطالعات در زمینه عملکرد حرکتی کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم با عملکرد بالا
علایمی چون
- خامی حرکتی،
- الگوهای ناهماهنگ حرکتی،
- ضعف در تعادل،
- هماهنگی دوطرفه
- و راه رفتن با سرعت کمتر
- و نا منظم بودن حرکات دست ها و پاها را گزارش کرده اند.
مشکلات همراه در اختلالات طیف اوتیسم
۱-اختلالات اضطرابی:
مشاهدات مبتنی بر محیط های کلینیکی بیان کننده آن است که
تعداد زیادی از کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم علائم اضطراب را تجربه می کنند.
بین ۱۱ تا ۸۴ درصد از تمام کودکان دارای این اختلال درجاتی از اضطراب را تجربه می کنند
که از متداول ترین اختلالات اضطرابی و علائم آن در این کودکان میتوان به :
- فوبیا،
- اختلال اضطرابی تعمیم یافته،
- اضطراب جدایی،
- اختلال وسواسی-جبری
- و فوبیای اجتماعی اشاره کرد.
گفته می شود اضطراب یکی از علل زمینه ای برای دیگر علائم این کودکان می باشد
برای مثال اضطراب می تواند علتی برای ایجاد رفتار کلیشه ای کودکان و یا عملکرد اجتماعی ضعیف این کودکان باشد.
همچنین اضطراب می تواند بر روی مشکلات همراه این کودکان
مثل رفتارهای خشونت آمیز و علائم افسردگی اثر داشته باشد .
اضطراب می تواند در کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم اثر منفی بر
- عملکرد تطابق یافته،
- مهارت های روزمره
- و روابط با دوستان و اطرافیان داشته باشد.
در برخی از مطالعات اثر مثبت درمان رفتاری- شناختی بر روی اضطراب کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم ثابت شده است.
۲-اختلالات توجه در اختلالات طیف اوتیسم:
یکی دیگر از علائم کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم، اختلال در توجه آنهاست.
در زمان نوزادی کودکان سالم به محرکات اجتماعی مثل حرکت صورت و بدن افراد دیگر توجه می کنند.
توجه اجتماعی منجر به ایجاد تجربه اجتماعی غنی می شود
که خود باعث یادگیری مهارت های اجتماعی مثل یادگیری زبان و شناخت عواطف و احساسات در چهره دیگران می شود.
مهارت های اجتماعی به شکل محسوسی در افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم دچار اختلال می شود
به طوری که منجر به کاهش توجه اجتماعی آنها نیز می گردد.
اخیرا در تحقیقات از تکنولوژی پیگیری بینایی جهت بررسی
- توجه اجتماعی کودکان،
- میزان اختلال اجتماعی آنها
- و شدت علائم اختلالات طیف اتیسم استفاده می شود.
برای مثال تعدادی از مطالعات بیان کرده اند که
کاهش توجه به محرکات اجتماعی یا افزایش توجه به محرکات غیراجتماعی با علائم اختلالات طیف اوتیسم مرتبط است.
دیگر مهارت ها مثل پردازش صورت و زبان نیز به توجه اجتماعی مرتبط است.
Morris در سال ۲۰۱۳ بیان کرد که بین مهارت پردازش صورت و توجه به صورت در کودکان ارتباط وجود دارد.
همچنین Abar در سال ۲۰۱۴ بیان کرد که توجه به دهان و چشم شخص سخنگو
(که با تکنولوژی پیگیری بینایی بررسی می شود) پیش بینی کننده بازیابی سریع تر کلمات در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم است.
همچنین ارتباط بین پردازش ضعیف اطلاعات مربوط به صورت
(مثل افزایش توجه به دهان سخنگو نسبت به چشم ها) با نقایص اجتماعی و یا مشکلات زبانی نیز یافت شده است.
اختلال توجه اجتماعی در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم به ۲ شکل است:
اول : توجه به محرکات اجتماعی نسبت به غیر اجتماعی کاهش یافته است.
دوم :ا ختلال در شیوه توجه. به عبارت دیگر کاهش توجه به چشم ها و افزایش توجه به دهان و بدن
در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم نسبت به کودکان سالم شایع تر است.
۳-اختلال در مشارکت اجتماعی در اختلالات طیف اوتیسم:
اختلالات طیف اتیسم با مشکلات ارتباطی و اجتماعی نیز همراه است
که طی آن اختلال در توجه اجتماعی و کاهش پاسخ دهی به محرکات اجتماعی دیده می شود.
میتوان گفت که از اصلی ترین ویژگی اختلالات طیف اوتیسم، اختلال در مشارکت اجتماعی می باشد
که به تبع اختلال ارتباطات آنها رخ می دهد.
اکثر نوجوانان و جوانان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم خصوصا افراد با
- عملکرد بالا،
- انزوای اجتماعی سطح بالا
- و تجربیات منفی
در موقعیت های اجتماعی نسبت به افراد سالم تجربه می کنند.
به این ترتیب حضور در موقعیت های اجتماعی ممکن است اضطراب اجتماعی را تشدید کرده و به دنبال آن خودداری از موقعیت اجتماعی تشدید می شود.
۴-اختلالات حسی:
افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم دارای ویژگی های متنوعی هستند
که می تواند در افراد مختلف با شدت های متفاوت بروز کند
مثل سرعت رشد گفتاری،
وجود صرع و تشنج
و سطح توانایی شناختی.
با این حال یکی از ویژگی های مشترک در این افراد پاسخ های رفتاری غیرمعمول نسبت به درون داد های حسی می باشد.
اختلالات حسی در افراد مبتلا به اختلالات طیف اتیسم به سه دسته
- حساسیت حسی،
- کم پاسخ دهی
- و حس طلبی
تقسیم می شود که هر کدام با رفتار خاصی بروز می کند.
مثلا حساسیت حسی به شکل دست گذاشتن روی گوش ها به هنگام ایجاد صداهای بلند و ناگهانی خود را نشان می دهد،
فرد کم پاسخ ده نسبت به شنیدن نام خود و یا درد ایجاد شده پاسخ مناسبی نشان نمی دهد
و فرد حس طلب رفتارهایی مثل دست زدن، صدا در آوردن و جنبیدن را بروز می دهد.
براساس مطالعات انجام شده ۹۶ درصد از کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم اختلالات حسی را در حواس
- بینایی،
- بویایی،
- شنیداری،
- لامسه
- و چشایی
تجربه می کنند.
استرس بوجود آمده ناشی از تحریکات حسی می تواند منجر به بروز رفتارهای خودآزاری و پرخاشگرانه شود.
۵-مشکلات تعادلی:
مطالعات حاکی از آن است که در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم اختلال در عملکرد حرکتی ممکن است قبل از مشکلات اجتماعی ظاهر شود
و ارتباطی قوی بین عملکرد حرکتی و اجتماعی در این کودکان وجود دارد.
کنترل پوسچر به عنوان یک مهارت بنیادی در رشد کودکان می باشد
و می تواند بر روی یادگیری دیگر مهارتهای درکی-حرکتی در کودکان نقش مهمی ایفا کند.
همچنین پوسچر غیرطبیعی می تواند علائم تشخیصی اختلالات طیف اتیسم را نیز از طریق محدود کردن روابط اجتماعی، تشدید کند.
برخی از مطالعات به اختلال در تعادل و راه رفتن در این کودکان اشاره کرده اند.
همچنین مشخص شده که این کودکان طول گام کوتاه تری در حین راه رفتن دارند.
مطالعات حاکی از آن است که پسران مبتلا به اختلالات طیف اتیسم حین راه رفتن تعادل ضعیف و سرعت پایین تری دارند
و در حرکات ریتمیک دست وپا به شکل غیر ریتمیک عمل می کنند
و در حین حرکات سریع اندام ها و مانور راه رفتن، حرکات اضافی بیشتری نسبت به همسالان خود دارند.
به خاطر داشته باشید زمان مهم‌ترین سرمایه‌ی کودک شما می‌باشد
و هر چه زودتر به مشکلات کودک خود برسید می‌توانید بیشتر امیدوار باشید که او را به مسیر طبیعی رشد خود برگردانید.
اگر کودک شما در مسیر رشدی خود،تشخیص اوتیسم گرفته است،متخصصین کلینیک آبا در کنار شما خواهند بود،
آنچه برای ما مهم است آینده‌ی کودکان شماست.
کلمات کلیدی؛اتیسم،اوتیسم،طیف اوتیسم،اختلالات طیف اوتیسم،مشکلات رشدی
نویسنده:
سلام از مطالعه مقاله علمی و بروزتون لذت بردم