کودک ناسازگار کیست؟

کودک ناسازگار کیست؟

اصطلاح “کودک ناسازگار” (“Incompatible Child”) به عنوان یک مفهوم عمومی به کار می‌رود و اشاره به یک گروه گسترده از کودکان دارد که با چالش‌های رفتاری، اجتماعی یا تحصیلی روبرو هستند.

«کودکان ناسازگار» به کودکانی گفته می‌شود که از هوش عادی و یا حتی هوشبهر بالایی برخوردارند ولی رفتار غیرعادی و ناهنجار دارند و به‌طور عادی قادر به حفظ رابطه با فرد دیگر نیستند.این کودکان با این عنوان هم نامیده می‌شوند؛«کودکانی که محبوب دیگران نیستند،»یا «کودکانی که با خط‌کش ما قابل اندازکیری نیستند»،«کوکان قانون ناپذیر».

استفاده از برچسب “کودک ناسازگار” ممکن است در مواقعی که کودک از نظر رفتاری، اجتماعی، یا تحصیلی با چالش‌هایی مواجه است و عملکردش به طور قابل توجهی از معیارهای معمول متفاوت باشد، صورت گیرد. این مفهوم ممکن است به عنوان یک نشانه برای شناسایی کودکانی که با مشکلاتی مانند اختلالات رفتاری، اضطراب، افسردگی، یا مشکلات تحصیلی مواجه هستند، مورد استفاده قرار گیرد.

اما برای اطمینان از صحت استفاده از این برچسب و جلوگیری از استفاده نادرست یا سطحی آن، بهتر است که به دقت توصیف کودک و شرایط وی را بررسی کنیم. استفاده از این برچسب باید با توجه به تحلیل دقیق و توجه به نیازها و وضعیت کودک انجام شود، و همچنین ممکن است نیاز به ارزیابی‌های حرفه‌ای توسط متخصصین داشته باشد تا تشخیص دقیق‌تری در مورد مسائل و نیازهای کودک به دست آید.

ناسازگاری در کودکان به خاطر احساس ناامنی ایجاد می‌شود و می‌توان گفت کودک ناسازگار،حتی اگر غیر منطقی به نظر بیایدصادق‌تر از کودک مطیع است.ناسازکاری متضاد سازگاری نیست بلکه با آن مغایرت دارد.
برای مثال کودک کاری انجام می‌دهد و والدین عصبانی می‌شوند ولی کودک بدون در نظر گرفتن عصبانیت والدین کار را تکرار می‌کند.
گروه سنی کودک ناسازگار از بدو تولد تا سه سالگی ،چهار الی شش سالگی و هفت الی یازده سالگی و مرحله چهارم را یازده الی چهارده سالگی میدانند.

تاریخچه استفاده از اصطلاح “کودک ناسازگار”

. این اصطلاح ابتدا در دهه ۱۹۶۰ میلادی با بررسی‌های روانشناسی تربیتی و روانپزشکی به ویژه در زمینهٔ برخورد با رفتارهای غیرمطلوب و مشکلات رفتاری در کودکان به کار گرفته شد.

در این دوره، روانشناسان به دنبال یافتن راه‌حل‌هایی برای شناسایی و پشتیبانی از کودکانی بودند که با مشکلات رفتاری، اجتماعی، یا تحصیلی مواجه بودند و در محیط‌های مختلف مانند خانواده، مدرسه، یا جامعه به تعاملات ناپسندی می‌پرداختند. به این ترتیب، مفهوم “کودک ناسازگار” به عنوان یک شاخص برای توصیف این دسته از کودکان و نیازمندی‌های آن‌ها مطرح شد.

از آن زمان به بعد، مفهوم «کودک ناسازگار» توسط روانشناسان و متخصصان تربیتی و روانپزشکی به صورت گسترده‌ای مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و روش‌ها و راهکارهای مختلفی برای شناسایی، تشخیص، و پشتیبانی از این کودکان ارائه شده است.

تعریف کودکان ناسازگار در دیدگاه‌های مختلف:

شناخت، تعریف و طبقه‌بندی کودکان ناسازگار در دیدگاه‌های مختلف می‌تواند به شناخت و درک بهتر از این گروه از کودکان کمک کند. در زیر به توضیح این مفاهیم از دیدگاه‌های مختلف پرداخته شده است:

۱- کودک ناسازگار از دیدگاه‌های روان‌شناسی:

در روان‌شناسی، کودکان ناسازگار معمولاً به عنوان کودکانی که با استانداردها و انتظارات جامعه، خانواده یا محیطشان همخوانی ندارند، تعریف می‌شوند. آنها ممکن است با مشکلات رفتاری، اجتماعی یا عاطفی مواجه باشند که توانایی آنها را در اندازه‌گیری موفقیت و تعامل اجتماعی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

روانشناسان معمولا رفتارهای ناسازگار را در سه گروه تقسیم‌بندی می‌کنند: 

1. اختلال بیش‌فعالی و کمبود توجه

2. اختلال لجبازی و نافرمانـی

3. اختلال سلوک

۲-کودک ناسازگار از دیدگاه‌های آموزشی و تحصیلی:

در حوزه تعلیم و تربیت، کودکان ناسازگار ممکن است به عنوان کودکانی دیده شوند که در محیط تحصیلی به چالش‌های خاصی برخورد دارند. این چالش‌ها می‌توانند از نظر تحصیلی یا رفتاری باشند و نیازمند برنامه‌ها و راهکارهای تعلیمی مناسب هستند.

۳- دیدگاه‌های اجتماعی:

در دیدگاه‌های اجتماعی، کودکان ناسازگار ممکن است به عنوان نتیجه تأثیرات محیط اجتماعی و فرهنگی‌شان به وجود آمده باشند. شناخت این تأثیرات می‌تواند به بهبود وضعیت این کودکان کمک کند.

در کل، شناخت و تعریف کودکان ناسازگار از دیدگاه‌های مختلف، نه تنها به ارائه راهکارهای مناسب برای پشتیبانی از این گروه از کودکان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به اثربخشی برنامه‌ها و سیاست‌های تربیتی و آموزشی نیز کمک کند.

طبقه‌بندی کودکان ناسازگار :

می‌تواند بر اساس مختلف عوامل صورت بگیرد، از جمله:

۱-. بر اساس ویژگی‌های رفتاری:

– اختلالات رفتاری:

شامل اختلال‌هایی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADD) و اختلال رشدی هیجانی با رفتار افتضاح (ODD) می‌شود.

– اختلالات رفتاری خطرناک:

کودکانی که رفتارهای خطرناکی مانند مصرف مواد مخدر، خشونت یا اعمال آتش‌زنی دارند، ممکن است در این دسته قرار گیرند.

۲-. بر اساس ویژگی‌های عاطفی:

– اختلالات اضطرابی:

اختلالاتی که با اضطراب شدید و پیوسته همراه هستند، مانند اختلال اضطراب عمومی (GAD) یا اختلال ترس اجتماعی (SAD).

– اختلالات افسردگی:

کودکانی که با علائم افسردگی شدید و پیوسته مواجه هستند ممکن است به عنوان کودکان ناسازگار در این دسته طبقه‌بندی شوند.

۳-. بر اساس عوامل فرهنگی و اجتماعی:

– کودکان مهاجر یا کودکان با زبان اولیه غیر از زبان محیطی:

کودکانی که با محیط جدید و فرهنگ جدیدی روبه‌رو هستند ممکن است با مشکلات رفتاری یا عاطفی مواجه شوند که نشانه‌ای از ناسازگاری با محیط جدید باشد.

– کودکانی با شرایط خانوادگی نامناسب:

شامل کودکانی که در محیط خانوادگی ناپایدار، محرومیت اجتماعی یا خشونت خانوادگی بزرگ شده‌اند.

۴-. بر اساس ویژگی‌های توانمندی‌ها و ناتوانی‌ها:

– کودکان با اختلالات یادگیری:

اختلالاتی مانند دیسلکسیا یا دیسکالکولیا می‌تواند موجب ناسازگاری تحصیلی و رفتاری شود.

– کودکان با استعدادهای ویژه:

کودکانی که استعدادهای خاصی مانند استعدادهای هنری، علمی یا ورزشی دارند اگر در محیط مناسبی پشتیبانی نشوند ممکن است با مشکلات رفتاری یا اجتماعی روبرو شوند.

این طبقه‌بندی‌ها نشان دهنده تنوع گسترده و پیچیدگی وضعیت کودکان ناسازگار است و تأکید می‌کند که نیازمندی‌های هر کودک برای پشتیبانی و کمک ممکن است متفاوت باشد.

علائم هشداردهنده:

به عنوان والدین کودک ناسازگار، ممکن است برخی از علائم زیر را مشاهده کنید:

۱- رفتارهای نامناسب:

کودک ممکن است رفتارهای نادرستی از خود نشان دهد، از جمله عدم اطاعت، خشونت، یا سرکوب دیگران.

۲-. مشکلات اجتماعی:

کودک ممکن است دشواری‌هایی در برقراری روابط اجتماعی داشته باشد، مانند مشکلات در دوستی‌ها یا اختلافات با همکلاسی‌ها.

۳-. مشکلات تحصیلی:

عملکرد تحصیلی کودک ممکن است ضعیف باشد، مثلاً دچار مشکلات در مواد درسی یا ناتوانی در تمرکز و توجه باشد.

۴-. مشکلات عاطفی:

کودک ممکن است نشانه‌هایی از استرس، اضطراب، یا افسردگی داشته باشد، مثلاً بیش از حد ناراحت شود یا علاقه‌ای به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌برد، نداشته باشد.

۵-. مشکلات جسمی:

بعضی از کودکان ناسازگار ممکن است به مشکلات جسمی نیز دچار شوند، مثل درد شکم یا سردرد بیش از حد بروز کنند، که ممکن است ناشی از تنش‌های روانی باشد.

این تنها چند مثال از علائمی هستند که والدین ممکن است در کودکان ناسازگار مشاهده کنند. اگر شما به هر یک از این علائم در کودک خود پی ببرید، ممکن است بهتر باشد با یک متخصص روانشناس دربارهٔ وضعیت کودک صحبت کنید تا بهترین راه‌حل‌ها را برای پشتیبانی از او پیدا کنید.

برخی از دانشمندان و هنرمندان شناخته شده در طول تاریخ از چالش‌ها و مشکلات در کودکی رنج می‌برده‌اند که ممکن است با مفهوم “کودک ناسازگار” توصیف شوند. این افراد معمولاً با استفاده از استعدادها و انگیزه‌های خود، به عنوان منابعی برای رشد و توسعه اجتماعی، فرهنگی، یا علمی خدمت کرده‌اند.

یکی از مثال‌های معروف این موضوع، داروین است. چارلز داروین، معروف به پدر تکامل، در کودکی با مشکلات و چالش‌های مختلفی روبرو بود، از جمله مشکلات تحصیلی و اجتماعی. او تا سن بزرگی در مدرسه توانایی عملیاتی و تحصیلی خود را نشان نداد، اما با اختراع تئوری تکامل، به یکی از مهم‌ترین شکل‌دهندگان علم زندگی شد.

داروین دانش‌آموز خوبی نبود و پدر او امید چندانی به آینده‌اش نداشت. پدر داروین همواره به او می‌گفت جز به تیراندازی، سگ‌ها و موش‌ها به چیز دیگری اهمیت نمی‌دهد و مایه‌ی سرافکندگی خودش و خانواده‌اش است.

از کارهای عجیب داروین در طول سفر خود یک آرمادیلو را خورد که به نظرش، خوشمزه و طعمی شبیه به اردک داشت. داروین همچنین جونده کوچک شکلاتی‌رنگی را خورد که به گفته‌ی خودش، بهترین گوشتی بود که تا به حال خورده است. داروین حتی یک گونه‌ی جدید جانوری هم را در وعده‌های غذایی‌اش جای داده بود که بعدها به افتخار او نام‌گذاری شد: ریا داروین

این نشان می‌دهد که حتی افرادی که در کودکی با مشکلات ناشی از اختلالات رفتاری یا اجتماعی مواجه بوده‌اند، می‌توانند با استفاده از توانایی‌ها و استعدادهای خود، به دستاوردهای بزرگ در زمینه‌های مختلف دست یابند.

اصطلاح “کودک ناسازگار” در روانشناسی به کودکانی اشاره می‌کند که در محیط خود و با انتظارات جامعه، خانواده یا مدرسه همخوانی ندارند و به عنوان نتیجه ممکن است با مشکلات رفتاری، اجتماعی یا تحصیلی روبه‌رو شوند.

این اصطلاح به طور گسترده‌ای در دهه‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفته است و محققین و متخصصین آن را برای توصیف کودکان با ویژگی‌هایی که با انتظارات معمول یا معیارهای استاندارد جامعه مطابقت ندارند، به کار برده‌اند. این اصطلاح به تاکید بر ایدهٔ اینکه هر کودک دارای نیازها و ویژگی‌های خاصی است و نیازمند حمایت و پشتیبانی مناسب است،

چگونه‌ با کودکان ناسازگار برخورد کنیم؟

براساس مطالعات روان‌شناختی متعدد، بهترین و موثرترین عامل در درمان ناسازگاری کودکان، ارتقای کیفیت رابطه نوزاد، کودک و نوجوان با والدین است. برخورداری از والدینی همدل و حمایتگر و آرامش حاصل از آن، دقیقا نقطه مقابل اضطراب است و تاثیر زیادی در کاهش ناسازگاری کودک دارد .
روش‌های رفتار با کودک ناسازگار می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• ابراز عشق و محبت
• داشتن برنامه روزانه مشخص و پایبندی به آن.
• تعیین محدودیتهای منطقی و ثابت.
• رسیدگی به امور فرزندان.
• اجتناب از استرس دادن.
• آموزش مهارت‌های زندگی.

به خاطر داشته باشید شما نیاز به مشاوره و راهنمایی‌ اختصاصی برای رشد فرزندتان دارید، کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی آبا برای کمک به شما،آماده خدمات‌رسانی می‌باشد.

کلمات کلیدی؛ کودک ناسازگار،روانشناسی،ناسازگاری کودک

منابع:

-ناسازگاری کودکان و نوجوانان ترجمه زهرا بازرگان (۱۳۸۲)انتشارات انجمن اولیا و مربیان
-منصور محمود ۱۳۸۶) بزهکاری کودکان و نوجوانان انتشارات چهره
-میلانی فر، بهروز (۱۳۸۲) روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنایی نشر قومس
-میاکلمر پرینگل نیازهای کودکان ترجمه نیره ،ایجادی، جواد شافعی مقدم(۱۳۸۰) انتشارات رشد.
– نادری، عزت ا… ،سیف نراقی، مریم (۱۳۹۱) دانش آموزان استثنایی انتشارات امیر کبیر.
– نجاتی، حسین (۱۳۸۳) روانشناسی کودک، نشر بیکران.
-نوابی نژاد شکوه (۱۳۶۵) رفتارهای بهنجار و نابهنجار انتشارات ابتکار. نوابی نژاد، شکوه (۱۳۸۰) آشنایی با ویژگیهای رشد در دوره ی نوجوانی خانواده و فرزندان دوره راهنمایی .
-ود. پی وارما ناسازگاری و مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان، ترجمه سیمین حسینیان (۱۳۸۵) انتشارات دانشگاه الزهرا (س) .
– وفادار محمد حسین (۱۳۸۰) جزوه روان شناسی رشد ۲
– هر میلر به جمیز آرتور بلوغ ترجمه مشفق همدانی (۱۳۹۶) انتشارات صفی علیشاه. هورنای کارن عصبیتهای عصر ما ترجمه خواجه ابراهیم نوری، انتشارات نگاه